Zarys Historii Oddziału Polskiego Towarzystwa Leśnego (PTL) w Krakowie
Krakowski Oddział PTL powstał formalnie w 1934 r., w kolejności jako trzeci po Oddziale Lwowskim (1925) i Warszawskim (1927). Pierwsze, organizacyjne zebranie odbyło się 3 VI 1934 r. Oddział objął swą działalnością ówczesne województwo krakowskie i śląskie.
W 2024 roku mija więc 90 lat od formalnego powstania naszego Oddziału. Jednak jego korzenie sięgają znacznie dalej, do początków historii Towarzystwa. Oddział działał bowiem na terenie dawnego zaboru austriackiego, gdzie powstało Galicyjskie Towarzystwo Leśne (GTL–1882), przekształcone okresowo w II Rzeczpospolitej w Małopolskie Towarzystwo Leśne (MTL–1919–1925), a następnie w PTL. Wiele osób wchodzących w skład Oddziału działało wcześniej w GTL i MTL i kończyło studia na Wydziale Lasowym we Lwowie, a w późniejszym okresie, w tym po II wojnie światowej, przenosiło się m.in. do Krakowa. Wśród nich było wielu ludzi nauki. Zasilili oni nasz Oddział i przenosili doświadczenia w pracy dla Towarzystwa.
Na obszarze działania oddziału odbywały się wcześniej Ogólne Zjazdy członków GTL i związane z nimi „wycieczki” terenowe, głównie do wzorowo prowadzonych lasów prywatnych. Były to kolejno Zjazdy: II – w 1883 r. w Krakowie, V – w 1887 r. w Tarnowie, X – w 1892 r. w Krakowie, XIII – w 1896 r. w Nowym Sączu, XVIII – w 1902 r. w Zakopanem, XX – w 1905 r. w Żywcu, XXII – w 1907 r. w Krakowie. Ten ostatni był jubileuszowym, z okazji 25-lecia istnienia GTL, a równocześnie był Ogólnopolskim Zjazdem Leśników z 3 zaborów, na którym powstała wizja utworzenia w przyszłości jednego Towarzystwa, z „Sylwanem” jako wspólnym czasopismem dla wszystkich. Do tegoż wydarzenia nawiązał 100 lat później 107 Zjazd Delegatów, również w Krakowie. Ponadto, do wybuchu II wojny światowej, były jeszcze na naszym terenie dwa Zjazdy: XXIV – w 1909 r. w Tarnowie i XLIV – w 1936 r. w Krakowie, na którym przyjęto obowiązującą do dziś odznakę Towarzystwa oraz – na wniosek prezesa Oddziału Krakowskiego – projekt i statut dyplomu uznania za wzorowe prowadzenie gospodarstwa leśnego.
Pierwszym prezesem Rady Oddziału został inż. S. Wyrwiński, a wiceprezesem inż. Swolkień. W skład Rady wybrano też 5 dalszych osób. W 1935 roku, 25 listopada, Walne Zgromadzenie Członków Oddziału na prezesa Rady Oddziału wybrało Adama hr. Stadnickiego.
W 1935 r., z inicjatywy Oddziału Krakowskiego, Rada Naukowa PTL opracowała i skierowała do Marszałka Sejmu w Warszawie memoriał w sprawie ochrony lasów i zalesiania nieużytków.
Po II wojnie światowej wznowienie działalności Towarzystwa, tym razem jako Polskie Naukowe Towarzystwo Leśne (PNTL) również było związane z Krakowem. W 1946 r. odbyły się tu dwa posiedzenia Komitetu Organizacyjnego, którym przewodniczył prof. Dezydery Szymkiewicz (późniejszy Przewodniczący Oddziału), po czym odbył się w naszym mieście, w grudniu tegoż roku, XLVI Zjazd Delegatów, na którym przyjęto ww. nazwę Towarzystwa.
Na terenie Oddziału, który działał odtąd w granicach Okręgowego Zarządu Lasów Państwowych w Krakowie (a później Regionalnej Dyrekcji LP) odbywały się jeszcze następujące Zjazdy PNTL: XLVIII – w 1948 r. w Krakowie z referatami Profesorów: E. Chodzickiego, S. Kapuścińskiego (wtedy dr. inż.) i W. Szafera z wycieczką w Pieniny i do Zakopanego, LII – w 1952 r. w Nowym Sączu, (nadzwyczajny), LVI – w 1956 r. w Krynicy poświęcony zagospodarowaniu lasów górskich z referatami F. Krzysika, E. Chodzickiego, L. Kuliga, S. Myczkowskiego i S. Kapuścińskiego.
Od tegoż roku (w październiku) nastąpił powrót do nazwy: Polskie Towarzystwo Leśne. Następnie na terenie Oddziału odbyły się Zjazdy: LXV – w 1965 r. w Krakowie, połączony z sesją naukową nt. profilu szkolnictwa leśnego i drzewnego, a w listopadzie odbyła się też uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej na willi Ornak w Zakopanem, gdzie mieszkał prof. Stanisław Sokołowski w 100 rocznicę jego urodzin i otwarcie rezerwatu jego imienia w Dolinie Białego na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego.
Kolejnymi na obszarze działania naszego Oddziału były: LXXII Zjazd w 1972 r., z sesją nt. roli lasów i leśnictwa w ochronie środowiska. Był to też Zjazd jubileuszowy, poświęcony 90 rocznicy utworzenia naszego Towarzystwa oraz dwa ostatnie: XCV w 1995 r. w Szczawnicy z sesją nt. gospodarki leśnej w Karpatach w zmieniających się warunkach ekologicznych, z referatami i bogatą sesją posterową oraz w 2007 r. w Krakowie (CVII), w 125-lecie istnienia PTL. Był to największy Zjazd w dotychczasowej historii Towarzystwa z udziałem ok. 1000 osób w Sesji Naukowej w Auditorium Maximum na Uniwersytecie Jagiellońskim, mszą św. na Wawelu odprawioną przez ks. Kardynała Stanisława Dziwisza i Przemarszem Leśników z Wawelu Drogą Królewską, na uroczystą sesję.
Po II wojnie światowej Przewodniczącymi Oddziału byli kolejno: prof. Dezydery Szymkiewicz (1947 - 48), z-ca prof. dr Maciej Czarnowski (1949 - 52), inż. Lucjan Kulig (1953), mgr Stanisław Smólski (1954), prof. Edward Chodzicki (1955 – 65), prof. Kamil Rogaliński (1966 – 69), mgr inż. Marian Mączyński (1970 – 93), dr inż. Józef Barszcz (marzec 1993 – listopad 2018), a od listopada 2018 r. prof. Stanisław Małek.
Oddział Krakowski nigdy nie należał do największych liczebnie, ale zawsze był silny pod względem naukowym. Zarząd Główny zawsze mógł liczyć na ważne referaty jego członków.
Działalność Oddziału zawsze koncentrowała się na ważnych zagadnieniach dla leśnictwa i wypełnianiu statutowych zadań. Organizowano wiele tzw. odczytów i spotkań popularyzujących wiedzę o lasach i przyrodzie, organizowano sesje i konferencje naukowe w Krakowie i w terenie, przy współpracy z RDLP (OZLP) w Krakowie, z miejscowym Oddziałem SiTLiD, z Katowickim Oddziałem PTL i RDLP oraz innymi instytucjami, jak: Instytut Badawczy Leśnictwa O/ Kraków, PAN i PAU. Wielu członków referowało swoje badania na tych konferencjach oraz popularyzowało wiedzę wśród młodzieży szkolnej. Wiele z tych konferencji miało charakter ponadregionalny, a nawet ogólnopolski. Referaty publikowano: w oddzielnych opracowaniach, w Sylwanie, w Zeszytach Naukowych (WSR, AR, UR) oraz innych instytucji i wydawnictw. Członkowie Oddziału wraz z Zarządem Głównym walnie przyczynili się też do reaktywacji Wydziału Leśnego na WSR w Krakowie w 1963 r.
Wszystkie kolejne Zarządy Oddziałów nie były zbyt hojne we wnioskowaniu o Honorowe Odznaki Towarzystwa. Aplikowano o nie tylko dla szczególnie wyróżniających się wieloletnią pracą w Towarzystwie i za znaczne osiągnięcia w dziedzinie naukowej bądź w praktyce leśnej.
Wyrazem powszechnego uznania naszego środowiska jest w Towarzystwie nadawanie przez Krajowe Zjazdy Delegatów Członkostwa Honorowego. Z naszego Oddziału wyróżniono nim dotychczas: prof. Władysława Szafera (1934 r. i ponownie w 1948 r.), prof. Edwarda Chodzickiego (1967 r.), inż. Ludwika Kuliga (1974 r.), mgr inż. Stanisława Smólskiego (1974 r.), doc. dr. Stanisława Fiołka (1979), prof. Jerzego Fabijanowskiego (1994), mgr inż. Tadeusza Urbańskiego (1994) oraz dr inż. Józefa Barszcza (2019), który pełnił także funkcję Wiceprzewodniczącego Zarządu Głównego w Warszawie przez dwie kadencje (1997-2003). Należy podkreślić, że z działalnością naszego Oddziału byli związani, mieszkający i pracujący w Krakowie, także wcześniejsi Członkowie Honorowi: Aleksander Nowicki (1909), Stanisław Sokołowski (1930), który był Prezesem Zarządu Głównego w latach 1931-33, Szymon Wierdak (1936 i 1948), którzy byli także redaktorami „Sylwana”. Należeli do nich również: prof. Tadeusz Gieruszyński, który czynił intensywne starania o reaktywację Wydziału Leśnego w Krakowie, prof. Kazimierz Heymanowski (1987) pełniący funkcję przewodniczącego Komisji Rewizyjnej przy Zarządzie Głównym PTL.
Opracował dr inż. Józef Barszcz